Svijet je krajem ove godine zvanično počeo proces vakcinacije protiv korone. Neko više, neko manje, a neko nikako.
Bosna i Hercegovina npr. još nije dobila svoje prve doze vakcine i upitno je kada će stići. Shodno tim procesima umjesno se prisjetiti procesa vakcinacije u Jugoslaviji prije skoro 50 godina.
Kada se Jugoslavija borila protiv epidemije velikih boginja. Reakcija tadašnjih vlasti bila je ekspresna od pojave prvog slučaja zaraze – hodočasnika s Kosova koji je donio virus.
Naravno, za razliku od koronavirusa koji već godinu “drma” svijet, velike boginje su čovječanstvu već bile poznate, na vakicnu nije bilo potrebno čekati, već je samo trebalo hitno suzbiti širenje.
Ipak, i u dosta skromnijim medicinskim uslovima tadašnje jugoslavenske vlasti su za dva mjeseca vakcinisale milione svojih građana.
Beogradski Institut “Torlak” tada je koordinirao cijeli proces. A policija i vojska su odigrale veliku ulogu u samom procesu vakcinacije.
Đula Lošonc bio je tada đak završnog razreda Srednje medicinske škole u Subotici.
“Vojska i policija su bile angažovane da bi regulisale kretanje, jer je bilo zabranjeno kretanje svima koji nisu vakcinisani – na ulazima u gradove i izlazima iz njih su zaustavljana vozila, na perone autobuske i željezničke stanice nije se moglo bez potvrde o vakcinaciji”, prisjeća se Lošonc u razgovoru za BBC na srpskom.
Predsjednik Josip Broz Tito odobravao je mjere i poteze, ali svjedočenja ljekara kažu da je pohvalno što se Tito u periodu krize nije mnogo pojavljivao u javnosti. Na kraju je epidemija suzbijena sa 184 zaraženih i 40 smrtnih slučajeva.
A danas, kada živimo globalnu pandemiju, vakcinacija nešto više od tri miliona građana BiH bit će, izgledno je, složeniji proces.
Vakcina je tek odobrena, a neke tek trebaju biti odobrene.
Da bi se stekao kolektivni imunitet u jednom društvu potrebno je vakcinisati minimalno 75 posto populacije.
Vakcina se daje u dvije doze, a imunolozi smatraju da za djelovanje vakcine treba proći izvjesno vrijeme.
Hronologija događaja
Ovo je hronološki pregled važnijih događaja vezanih za epidemiju velikih boginja u SFRJ 1972. godine:
15. februar — Ibrahim Xoti iz sela Danjane, kod Orahovca vratio se sa hadžiluka u Meki
8. mart — Latif Mumdžić, učitelj iz sela Dobri Dub, kod Tutina, koji je 21. februara imao susret sa Xotijem na pijaci u Đakovici, nakon zdravstvenih problema sa osipom po koži i bolovima u leđima, primljen u Opštu bolnicu u Čačku, zbog sumnje na alergijsku reakciju na penicilin.
10. mart — Na Prvoj hirurškoj klinici u Beogradu, na koju je primljen 9. marta, umire Latif Mumdžić (1943—1972) prva žrtva variole u Jugoslaviji.
14. mart — Lekari Infektivnog odeljenja bolnice u Prištini, nakon pregleda uzoraka uzetih sa pacijenata iz Đakovice i Prizrena, ustanovili da su oboleli od variole vere. Ovi nalazi su sutradan potvrđeni analizom na Institutu „Torlak” u Beogradu.
17. mart — Odlukom Izvršnog veća SAP Kosova formiran Pokrajinski štab za borbu protiv velikih boginja, nakon čega je otpočela masovna vakcinacija stanovništva u opštinama Orahovac, Prizren i Đakovica, u kojima je 21. marta proglašeno vanredno stanje.
18. mart — Otpočela vakcinacija zaposlenih u zdravstvu, miliciji, saobraćaju, ugostiteljstvu i drugim ugroženim delatnostima, dok je 22. marta otpočela vakcinacija celokupnog stanovništva tokom koje je vakcinisano preko 18 miliona građana.
22. mart — Nakon pregleda uzoraka uzetih sa Nedžiba Mumdžića, brata Latifa Mumdžića i utvrđivanja da je oboleo od variole vere, proglašena je epidemija. Istog dana formirani su karantini u Dermato-venerološkoj klinici, Infektivnoj klinici i Traumatološkom odeljenju Prve hirurške klinike u Beogradu, kao i karantin u planinarskom domu „Čarapićev brest” na Avali.
24. mart — U Beogradu preminula medicinska sestra Dušica Spasić (1951—1972), koja je zaraženog Latufa negovala u bolnici u Beogradu, a sutradan je preminula medicinska sestra Milka Đurašić (1947—1972), koja je Latifa negovala u bolnici u Čačku. Dušica i Milka bile su jedine žrtve iz redova medicinskog osoblja, a pored njih obolela su i tri lekara i jedna medicinska sestra.
25. mart — Preko sredstava informisanja javnosti saopšteno da je u SFRJ proglašena epidemija variole vere. Istovremeno je objavljen poziv svim građanima, koji su između 8. i 22. marta boravili na ugroženim mestima — bolnica u Čačku i bolnice u Beogradu, da se jave na proveru epidemiološkoj službi. Zbog velikog broja prijavljenih građana, u narednim danima je u Beogradu, bilo formirano još nekoliko vanbolničkih karantina u koje su smeštana lica koja su bila u kontaktu sa zaraženima.
26. mart — U Đakovicu stigao dr Rajnhard Lindner iz Svetske zdravstvene organizacije, gde je izjavio da je epidemija pod kontrolom.
2. april — Otpočeo otpust prvih lica iz vanbolničkih karantina.
21. april — Svetska zdravstvena organizacija odala priznanje jugoslovenskim lekarima i saopštila da je epidemija na izdisaju.
19. maj — Poslednji izlečeni pacijent napustio bolnicu u Đakovici.
23. maj — Savezni zavod za zdravstvenu zaštitu SFRJ objavio kraj epidemije variole vere.
Klix.ba/novidani.com