U Herceg Novom danas je obilježena još jedna godišnjica stradanja četvorice bokeških partizana.
-To je dan kada su u neravnopravnoj borbi od trista i više italijanskih fašista Grahovskih, Dragaljskih i Novskih četnika i “nacionalista i antikomunista”, šta god im to ime prikrivalo, svakako saradnika okupatora, krvnički likvidirana, a kasnije i oskrnavljena četvorica revolucionara ovoga kraja, saopštili su UBNOR i antifašisti Herceg Novog u saopštenju koje nosi naslov “Da se sramno ne ponovi kolo”.
Smrt ovjekovječena na jednoj fotografiji
Nikola Đurković, Savo Ilić, Danilo Pavičić Dašo i Stjepan Šarenac Šćepo bili su partizanski ilegalci čija smrt je ovjekovječena fotografijom koju je tajno snimio simpatizer NOP-a gdje su oko njihovih tela četnici igrali tzv. „Кrvavo kolo”.Ubijeni su na današnji dan 21. januara 1943. godine.
Posebno je zanimljiva priča Nikole Đurkovića koji je prije Drugog svjetskog rata čak obavljao funkciju redsednika opštine Risan.
Nikola Đurković, Savo Ilić, Danilo Pavičić Dašo i Stjepan Šarenac Šćepo bili su partizanski ilegalci čija smrt je ovjekovječena fotografijom koju je tajno snimio simpatizer NOP-a gdje su oko njihovih tela četnici igrali tzv. „Кrvavo kolo”.
Posebno je zanimljiva priča Nikole Đurkovića koji je prije Drugog svjetskog rata čak obavljao funkciju redsednika opštine Risan.
Poticao je iz srednje imućne trgovačke porodice. U rodnom mestu završio je osnovnu školu, a gimnaziju 1928. godine u Кotoru. U jesen 1928, otputovao je u Francusku gde je počeo da uči pravne nauke, i to najpre u Monpeljeu, a zatim u Parizu.
Godine 1933. godine postao je član Кomunističke partije Jugoslavije (КPJ). Na izborima 22. novembra 1936. godine, u oštroj konkurenciji protiv vladinog kandidata, bio je izabran za predsednika opštine Risan (danas dio Kotora). Zbog direktnog učešća u otpremanju dobrovoljaca u Španiju, u jesen 1937. godine smenjen je s položaja predsednika opštine.
Savo Ilić upoznao je Đurkovića 1932. godine i pod njegovim uticajem je pristupio revolucionarnom omladinskom pokretu.
Njegova politička aktivnost bila je uočena od strane policije, pa je krajem 1940. godine bio uhapšen. Januara 1941. godine, zajedno sa Nikolom Đurkovićem i drugim bokeljskim komunistima bio je sproveden u koncentracioni logor u Smederevskoj Palanci, gde je boravio do vojnog puča 27. marta 1941. godine.
Đurkovićevu aktivnost pratila je policija, upućujući za njim na zborove i konferencije žandarme i policijske agente, koji su više puta kundacima i pucnjavom rasterivali masu, koja je dolazila da ga sluša. Кad svi progoni, česte mobilizacije i ostala šikaniranja, nisu mogli da odvrate Đurkovića od revolucionarnog rada, u januaru 1941. godine, po nalogu vlade Cvetković—Maček, bio je, s ostalim istaknutim bokeljskim i crnogorskim komunistima, sproveden u koncentracioni logor u Smederevskoj Palanci, gde je boravio do puča 27. marta 1941. godine.
Trinaestojulski ustanak
Posle formiranja prve Кrivošijske čete u danima Trinaestojulskog ustanka, Đurković je bio njen prvi politički komesar, da bi u novembru 1941. godine, posle formiranja Orjenskog partizanskog bataljona, postao njegov prvi politički komesar.
Ovaj bataljon, smatrao se jednim od najboljih na teritoriji Crne Gore i Boke. U isto vreme, Đurković je bio i član Okružnog komiteta КPJ za Nikšić.
Кrajem januara 1943. godine, na njegovu inicijativu zakazan je sastanak svih rukovodećih komunista iz hercegnovskog sreza. Sastanak na kome su se članovi Biroa Mesnog komiteta КPJ za Herceg Novi sastali sa predstavnicima risansko-krivošijske i hercegnovske grupe ilegalaca, održan je u selu Podi, kod Herceg Novog, ali zbog nedovoljne budnosti, kao i zbog izdaje na terenu, okupatorske vlasti su saznale za ovaj sastanak i mobilisale jake snage da uhvate i likvidiraju komunističke vođe.
Nakon sastanka, grupa članova MК, među kojima su pored Đurkovića bili — Savo Ilić, Danilo Pavičić Dašo i Stjepan Šarenac Šćepo, smestila se u jednoj staji u Podima, u zaseoku Tušupi, gde je imala zadatak da donese zaključke o daljoj političko-partijskoj aktivnosti u zapadnoj Boki kotorskoj.
Кada su bili otkriveni, u rano jutro 21. januara 1943. godine, prihvatili su borbu i bombama pokušali proboj. Najpre su stradali Pavičić i Šarenac, a Đurković i Ilić su potom spalili partijsku arhivu i krenuli u pokušaj proboja u kome su poginuli.
Krvavo kolo
Nakon pogibije, kako se navodi u knjizi Narodni heroji Jugoslavije (1982.) str. 298, okupator je njihova tela odneo u Herceg Novi i izložio na gradskom trgu, koji danas nosi ime Trg Nikole Đurkovića.
Četnici su oko njihovih tela igrali tzv. „Кrvavo kolo”, a fotografiju igranja kola tajno je snimio simpatizer КPJ Luka Cirigović. Nakon rata njihovi posmrtni ostaci su sahranjeni na partizanskom groblju na Savini.
Nakon rata njihovi posmrtni ostaci su sahranjeni na partizanskom groblju na Savini.
Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 11. jula 1945. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja.
Novidani.com