Dva miliona eura, koje su Srbija i njen predsjednik Aleksandar Vučić donirali Nikšiću, dio crnogorske vlasti vidi kao čin koji će donijeti dobro građanima, dok u opoziciji smatraju da je to nastavak širenja uticaja ka stvaranju „srpskog sveta“.
Predsjednik Opštine Nikšić Marko Kovačević saopštio je 26. decembra da su predsjednik Srbije Aleksandar Vučić i gradonačelnik Beograda Zoran Radojičić „ispunili obećanje“ i na račun Opštine Nikšić uplatili dva miliona eura. Novac će biti iskorišćen za rekonstrukciju ulica i uređenje parkova.
Danica, ćerka čuvenog nikšićkog pjesnika Vitomira Vita Nikolića, obratila se otvorenim pismom upravi Nikšića, zahtijevajući da novac koji je stigao od Vučića, ne bude uložen u šetalište, niti u bilo koji drugi projekat u kojem se pominje ime njenog oca.
A pošto vas Marko Kovačević i ekipa neće informisati o ovome, evo ja ću. pic.twitter.com/Ic0CFo4K4q
— Mošimisemać? (@Mosimisemac) December 26, 2021
Komentarišući negativne reakcije dijela crnogorske javnosti, Vučić je kazao da će nastaviti da pomažu.
„Neko je pobrkao lončiće. Mi smo dali novac a ne uzeli, i važno mi je da ljudi u Nikšiću to prepoznaju“, rekao je Vučić 27. decembra novinarima u Novom Pazaru, dodajući da donaciju kritikuju oni koji su decenijama uzimali od Nikšića.
Vlast u Nikšiću, drugom po veličini gradu u Crnoj Gori, od marta ove godine predvodi prosrpski Demokratski front (DF) sa Demokratama i Građanskim pokretom URA, snagama koje vladaju i na državnom nivou od avgusta 2020, kada je promijenjena vlast Demokratske partije socijalista Mila Đukanovića.
Vučić od ranije ima bliske političke odnose sa Demokratskim frontom.
- Gradonačelnik Nikšića Marko Kovačević saslušan u tužilaštvu zbog negiranja genocida
- Osumnjičeni za skrnavljenje spomenika narodnom heroju u Nikšiću nije u pritvoru, gradonačelnik dao čudan komentar
Čelnici Nikšića i Beograda o donaciji
Jedan od aktera donacije, za koju prvi čovjek Nikšića Marko Kovačević kaže da je ranije dogovorena između Vučića i Mandića, zamjenik gradonačelnika Beograda Goran Vesić, kaže za RSE da je Beograd iskoristio mogućnost saradnje sa gradovima van Srbije.
„Uz saglasnost Vlade Srbije, upućena je finansijsa donacija Nikšiću. Nešto ranije, na isti način upućena je finansijska pomoć Banjaluci u Republici Srpskoj odnosno Bosni i Hercegovini. Sa Ljubljanom smo razmijenili spomenike odnosno finansirali smo izgradnju spomenika Vuka Stefanovića Karadžića u Ljubljani a oni će finansirati podizanje spomenika Jerneju Kopitaru u Beogradu“, naveo je Vesić primjere.
Vesića raduje što su pomogli razvoj Nikšića jer, kako kaže, „mnogo je sugrađana koji su porijeklom Nikšićani i daju veliki doprinos razvoju i usponu Beograda“.
U vladajućem prosrpskom Demokratskom frontu (DF), čiji je funkcioner i predsjednik nikšićke Opštine, ne vide ništa sporno u tome što Srbija donira milione eura gradu u Crnoj Gori.
Poslanik DF-a Jovan Vučurović rekao je za RSE da je donacija legitimna i da bi bilo korektno, ljudski i pošteno zahvaliti se Vučiću i Srbiji.
„Ne vidim razlog za priču da se radi o širenju uticaja. Donaciju treba pozdraviti. Oni koji ne vide dobro u ovoj aktivnosti predsjednika Vučića, Srbije i Marka Kovačevića ne misle dobro građanima Nikšića“, zaključio je Vučurović.
Demokrate i Građanski pokret URA, koji sa DF-om vladaju u Nikšiću i na državnom nivou, nisu željeli da komentarišu donaciju, odnosno da odgovore na pitanje da li u njoj vide političku pozadinu.
Optužbe za političke motive
S druge strane, u nikšićkoj Demokratskoj partiji socijalista, koja je nakon 20 godina u martu izgubila vlast u tom gradu, smatraju da je donacija nastavak političkog nedobronamjernog uticaja iz Srbije i njenog predsjednika Vučića.
„Sve ono što se dešava u Nikšiću i Crnoj Gori nastavak je ‘Bitke za Nikšić’, kako su je srpski mediji, bliski Vučiću, nazvali uoči lokalnih izbora 14. marta. Tada smo imali prisustvo velikog broja aktivista Srpske napredne stranke (Aleksandra Vučića) u Nikšiću, nezapamćenu negativnu kampanju protiv Crne Gore. Čini se da je ova donacija nastavak te kampanje“, rekao je za RSE Marko Burić, potpredsjednik nikšićkog DPS-a.
Iako je, kako kaže, nesporno da će budžet grada biti bogatiji za dva miliona eura, neshvatljivo je da se uplaćuje novac poreskih obveznika Srbije, „iako u Srbiji ima opština koje su u teškoj situaciji“.
„Pozadina ove donacije je da Vučić nastavi da krči put ka cilju stvaranja ’srpskog sveta’“, navodi Burić, uz očekivanja da će Crna Gora opstati kao građanska država.
U Socijaldemokratskoj partiji (SDP), kako je navela Draginja Vuksanović, donaciju smatraju dokazom da je nikšićka vlast ispostava Srbije, koja ga smatra svojom „osvojenom opštinom“.
A Ivan Vujović iz SDP-a ocjenjuje da se čitav koncept aktuelne vlasti u Crnoj Gori svodi na uništavanje svega – od ekonomije, identiteta do evropskog puta, kako bi zavisio od „milostinje Beograda“.
„Kako ćemo bez žita iz Srbije, umrijećemo od gladi – mantra je srpskih nacionalista devedesetih. Naša sreća u nesreći – Vučić ne može sve sam a njegova crnogorska posluga nesposobna je čak i da nešto sruši“, poručio je Vujović u objavi na Twitteru.
Kako ćemo bez žita iz Srbije,umrijećemo od gladi-mantra srpskih nacionalista 90-ih.
— Ivan Vujović (@IvanVujovi3) December 26, 2021
Čitav koncept vlasti-uništi sve da bi zavisio od milostinje BG.
Od ekonomije,identiteta do EU puta.
Naša sreća u nesreći-Vučić ne može sve sam a njegova CG posluga nesposobna čak i da nešto sruši. pic.twitter.com/nlqQhtDQMK
Podrška prosrpskoj politici?
Spoljnopolitički analitičar iz Beograda Boško Jakšić donaciju Srbije vidi kao političku investiciju.
„Formalno, o tome može da se priča kao o poklonu ali je svakom ko se bavi Crnom Gorom i unutrašnjim odnosima jasno da je to politička investicija. Formalno-pravno Beograd brine o Srbima u susjedstvu. Imamo mnogo veća davanja i investicije u Republiku Srpsku i u taj kompleks upada i Nikšić, kao dio Crne Gore u kojem živi najveći dio pro-srpski orjentisanih ljudi“, navodi Jakšić.
Teško je, kako kaže, nekoga uvjeriti da to nije svjesna politička investicija u grad „koji je pomogao da se ruši njegov veliki sugrađanin Milo Đukanović i koji dan danas ima najtvrđu prosrpsku politiku u Crnoj Gori“.
„To su birači četničkog vojvode Andrije Mandića (jedan od lidera DF-a) i u tom kontekstu se donacija politizuje“, navodi Jakšić.
On ne smatra da će doći do bilo kakve negativne reakcije iz Beograda, iako ima onih koji će reći da u Srbiji ima prioritetnijih adresa za donacije.
Ambijent za doniranje najavljen
Tokom kampanje za izbore u Nikšiću marta ove godine DF je glasačima obećavao ekonomsku podršku Beograda, u slučaju njihove pobjede. Govoreći o ekonomskim problemima Nikšića lider DF-a, Andrija Mandić pominjao je investicije Srbije u tu Opštinu.
„Zašto bi smetalo nekom da se pokrenu posustala preduzeća u Nikšiću? Da iskoristimo tu vezu i za liječenje. Da i mi imamo COVID bolnice kao što se otvaraju u Srbiji, da imamo i mi napredak kao Srbija“, rekao je Mandić na konferenciji za medije 22. februara.
Lokalni izbori su održani u atmosferi visokih tenzija, za koju je policija procjenjvala da je od umjerene ka visokom riziku. To su bili prvi izbori nakon parlamentarnih, na kojima je Đukanovićev DPS izgubio vlast. Nikšić je ujedno i rodno mjesto crnogorskog predsjednika.
Prema podacima Popisa 2011. godine, u Nikšiću živi 72.500 stanovnika.