Jacobin: Protesti u Srbiji destabilizovali su vladavinu Aleksandra Vučića i razotkrili korumpirani autoritarizam njegove vlasti

Studentski protestni pokret, koji predvode studenti, drži srpskog predsjednika Aleksandra Vučića pod pritiskom već punu godinu. Odbijajući da se povuku pred zastrašivanjem, demonstranti su razotkrili korumpirani autoritarizam Vučićeve vlasti.

Dok sam nedavno listalo aplikaciju New York Timesa, na ekranu mog telefona pojavila se plaćena objava. Naslov, ispisan svijetlozelenim slovima preko panorame Beograda u sumrak, glasio je: “Spremni, pozor, kreni: Beograd se sprema da svijetu pokaže svoj kreativni duh.”

Piše: Branislav Jakovljević za (Jacobin)

Kakva slučajnost, pomislila sam, i kako cinično! Tog jutra sam bezuspješno tražila na istoj aplikaciji bilo kakve vijesti iz moje zemlje, koja je već godinu dana u previranju.

Dan ranije, 1. novembra, Novi Sad je vidio najveći protest u svojoj istoriji: više od stotinu hiljada ljudi okupilo se u gradu, šezdesetak milja sjeverno od Beograda, da obilježe godišnjicu jedne tragedije. Protesti koje predvode studenti traju već dvanaest mjeseci širom Srbije, a svoj vrhunac su dostigli 15. marta, kada je više od 250.000 ljudi protestovalo na beogradskim ulicama.

Kada se godinu ranije urušio dio krova novo renovirane željezničke stanice, poginulo je šesnaest prolaznika, među njima i dvoje djece. Okupljanje 1. novembra nije bilo samo komemoracija za poginule: okupljeni su protestovali i zbog nečinjenja srpskih vlasti povodom tragedije.

Dana 1.avgusta Tužilaštvo za organizovani kriminal podiglo je optužnicu protiv grupe pojedinaca povezanih sa obnovom željezničke stanice u Novom Sadu, među njima i protiv bivših ministara Gorana Vesića i Tomislava Momirovića.

Pod opsadom

Optuženi su za pronevjeru više od 115 miliona dolara iz fondova namijenjenih ovom infrastrukturnom projektu. Time je potvrđeno široko rasprostranjeno uvjerenje da je smrtonosni kolaps bio posljedica razrađene šeme državne korupcije, pri čemu sve više dokaza ukazuje na sam vrh vlasti.

Plaćena objava u New York Timesu slika ružičastu sliku srpske prijestonice. Ali kada bi neko shvatio tu sliku ozbiljno i došao u Beograd, zatekao bi grad u previranju. Već godinu dana, studenti i drugi građani zahtijevaju pravdu za žrtve novosadske tragedije. Uperili su prst u visoko rangirane članove vladajuće koalicije koji su umiješani u brojne mutne poslovne poslove, uključujući i ilegalnu farmu marihuane na obodu Beograda.

Neslutljivi posjetilac Beograda ne bi naišao na mjesto koje je informercijal opisao kao “višestruku ekspoziciju bogate mješavine epoha”. Od marta, veliki plato ispred zgrade Narodne skupštine okupiran je vojnim šatorima u kojima borave muškarci u tamnim uniformama, pristalice režima predsjednika Aleksandra Vučića.

Plaćena objava citira Slobodana Trkulju, predstavljenog kao muzičara, koji objašnjava da u Srbiji “volimo da se zabavljamo, volimo muziku, volimo plesati.”

U trenutku dok sam čitala tu objavu, sa šatorskog naselja orile su se ratnohuškačke nacionalističke pjesme, s namjerom da zastraše Dijanu Hrku, majku dvadesetsedmogodišnjeg Stefana Hrke, koji je poginuo u urušavanju nadstrešnice. Toga popodneva ona je započela štrajk glađu ispred Skupštine, tražeći pravdu za smrt svog sina.

Tokom noći, grupa studenata koji su je podržavali je uhapšena, pridruživši se desetinama demonstranata koji su prošle godine prošli isto. U međuvremenu, korupcijski slučaj i dalje tapka u mjestu u kanalima ozloglašeno neefikasnog srpskog pravosuđa. Dok su dvojica bivših ministara u kućnom pritvoru, izvještaji ukazuju da i dalje sklapaju poslovne dogovore.

Medijski rat

Neko bi mogao prigovoriti da nema svrhe ozbiljno shvatati reklamu. Uostalom, njihova svrha je da uljepšaju i ušminkaju proizvod koji prodaju, a ne da prikažu realnu sliku. U ovom slučaju, problem se tiče i proizvoda i njegovog prodavca. Vučić, koji se nalazi na čelu srpske države već dvanaest godina, bio je visoki funkcioner ultranacionalističke Srpske radikalne stranke tokom jugoslovenskih ratova devedesetih.

Bio je ministar informisanja u vladi Slobodana Miloševića tokom njegovog krvavog pohoda na Kosovu, koji je okončan NATO bombardovanjem 1999. godine. Tokom tog destruktivnog desetljeća, režim je negativnu sliku Srbije u svijetu pripisivao „medijskom ratu“ koji je, po njihovim tvrdnjama, izgubio — a ne ratnim zločinima koje su počinile paravojne formacije koje je podržavao u Bosni i Hrvatskoj.

Bivši ministar informisanja sada koristi novac srpskih poreskih obveznika da vodi svoj sopstveni “medijski rat”. Plaćena objava reklamirala je EXPO 2027 u Beogradu, kontroverzni infrastrukturni projekat sa tajnim državnim ugovorima, skrivenim poslovnim aranžmanima i potpunim izostankom javnog nadzora.

Objava se pojavila neposredno prije sjednice parlamenta 4. novembra, na kojoj je vladajuća koalicija silom progurala poseban zakon. Taj zakon olakšava izgradnju hotelskog kompleksa u koji je uključen zet Donalda Trumpa, Jared Kushner — još jedan projekat prepun administrativnih nepravilnosti.

Srpski režim koristi to što strani mediji slabo izvještavaju o previranjima koja traju. Ta nepažnja pomaže Vučiću i njegovim ljudima da “dobiju medijski rat” u odbrani svojih mutnih poslova. Za sada, cijenu takve korupcije plaćaju građani Srbije — uključujući i one koji su izgubili svoje živote.