Kako izgledaju izbori kod Putina: Opozicija je 2019. pobijedila u Moskvi ali je sa više glasova dobila duplo manje mandata

Mnogim kritičarima predsjednika Rusije Vladimira Putina prethodnih godina nije bilo dozvoljeno da uopšte izađu na izboe.

Većina njegovih ključnih protivnika je odavno “izbačena iz igre” jer im se jednostavno zabrani kandidatura tako da na ove izbore Putin ponovo ide bez ozbiljnog protivkandidata.

Ipak da ga itekako može uzdrmati opozicija je pokazala tokom izbore za Moskovsku gradsku dumu 2019. godine kada je nedavno ubijeni opozicionar Aleksej Navaljni pozvao na “pametno glasanje”. Izbore su obilježili veliki protesti i skupovi podrške opozicionim kandidatima kojima nije dozvoljeno da učestvuju na izborima.

Na aveniji Saharov održan je i veliki miting koji se smatra najvećim od 2012. godine kada su izbile masovne demonstracije zbog Putinovog povratka na vlast. Proteste su pratila masovna hapšenja opozicionih kandidata i pristalica.

Miting opozicije 10. avgusta 2019. na aveniji Saharov

Moskovska gradska izborna komisija odbila je registrovati većinu nezavisnih opozicionih kandidata. Razlog – visok procenat odbijenih potpisa (preko dozvoljenog broja od 10%). Nezavisni kandidati optužili su komisiju za falsifikovanje potpisa u cilju zabrane učešća opozicije na izborima.

Pametno glasanje

Sa druge strane kandidati Komunističke partije Ruske Federacije (KPRF), LDPR i drugih stranaka koje nazivaju režimskom opozicijom nisu imali problema prilikom registracije. Tada je Aleksej Navaljni pozvao na taktiku “pametnog glasanja”, koja se svodi na glasanje za najpopularnijeg kandidata među prorežimskom opozicijom kako bi se sprečila dominacija Jedinstvene Rusije.

Rezultati pokazuju uspjeh strategije “pametnog glasanja” jer je opozicija formalno pobijedila na izborima, Komunisti su imali više glasova od Jedinstvene Rusije a i druge opozicione stranke napravile su dobar rezultat. Ipak Komunisti su dobili svega 13 mandata dok je Jedinstvena Rusija dobila 25 jer je Putin izborne jedinice crtao po svojoj volji pa je sa manje od jedne trećine glasova dobio apsolutnu većinu.

Po ocjeni međunarodnih posmatrača te izborne jedinice imaju obilježje takozvanog gerrymanderinga odnosno manipulacije granicama izbornih okruga kako bi se favorizovala vladajuća stranka. Ova praksa se koristi kako bi se stvorila nepravedna prednost za određenu političku grupu.

Ipak ni po takvim izbornim jedinicama stvari nisu bile baš dobre za Putina. Nijedan od kandidata Jedinstvene Rusije nije imao 50+% (2014. bilo je 16 takvih kandidata), a samo jedan je imao više od 45% podrške. U 6 tijesnih okruga kada je razlika između dva vodeća kandidata bila manja od 600 glasova, pobijedio je Putinov kandidat.

U takvim situacijama korištene su metode koje su već dobro poznate na Balknu. Lider moskovskog ogranka KPRF Valerij Raškin izjavio je da je u izbornim jedinicama 7, 25, 32, 36 pobjedu kandidata Jedinstvene Rusije donijelo nekoliko biračkih mjesta sa nenormalno visokim postotkom glasova. Takođe je sumnjao u integritet elektronskog glasanja, koje je praktikovano u izbornim jedinicama 1, 10 i 30, i rezultiralo je nenormalno visokim procentom glasova za kandidata Jedinstvene Rusije.

Čak i s obzirom na ove činjenice, opozicija je dobila najveći broj mjesta u Moskovskoj gradskoj dumi od 1990-ih. Kandidati koje je poguralo “pametno glasanje” prikupili su ukupno 586.286 glasova. LDPR sa 9% osvojenih glasova nije dobio ni jedan mandat.

Uspjeh opozicije ipak je doveo do novog vala nasilja i hapšenja opozicionih lidera što se posebno intenziviralo nakon ruske invazije na Ukrajinu. Izbori u Moskvi 2019. smatraju se važnim pokazateljem da Putinov režim gubi legitimitet a strah od gubitka vlasti naširoko se smatra i jednim od glavnih uzroka njegove invazije na Ukrajinu.