Foto:Wikipedia
Kvislinška formacija Srpska državna straža, koja je delovala na prostoru Srbije tokom nacističke okupacije, našla se na promotivnom kalendaru Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP) Srbije za 2024. godinu, objavio je Radio Slobodna Evropa
Kalendar koji je koncipiran pod motom “220 godina Prvog srpskog ustanka, 220 godina policije u Srbiji”, donosi brojne fotografije i umetničke slike događaja i ličnosti važnih za razvoj ove državne institucije.
U kalendaru su hronološki poređane umetničke slike i fotografije od početka 19. veka do 1960-ih godina, a među njima su i dve fotografije koje prikazuju defile pripadnika Srpske državne straže (SDS), a iznad njih je današnji grb Ministarstva unutrašnjih poslova.
Fotografije su potpisane sledećom rečenicom: “Parada Srpske državne straže na Terazijama u Beogradu 1942. godine”.
Šta je bila SDS?
Radosav Tucović, istoričar sa Instituta za savremenu istoriju, kaže za RSE da je stavljanje SDS-a u kalendar koji je posvećen razvoju i kontinuitetu srpskih policijskih organa “po više osnova neumesno”.
“Naime, Srpska državna straža bila je policijska organizacija, uspostavljena početkom 1942. godine, od strane tzv. Vlade narodnog spasa, na čijem čelu se nalazio Milan Nedić. Njena osnovna namena, prema nemačkim dokumentima, bila je da osigura bezbednost i poredak nemačkog okupacionog sistema na teritoriji okupirane Srbije, a samim tim i da se bori protiv svih neprijatelja nemačkog okupacionog poretka na lokalnom prostoru”, kaže Tucović koji je 2023. objavio doktorsku disertaciju o Specijalnoj policiji i njenim čelnim ljudima tokom okupacije Srbije u Drugom svetskom ratu.
Tucović dalje objašnjava da je Srpska državna straža tokom svog postojanja uglavnom bila pod vrhovnom komandom okupacionog policijsko-bezbednosnog sistema, na čijem čelu se u okupiranoj Srbiji nalazio SS-grupenfirer i policijski general August Majsner.
- Kako su u Beogradu “dopunili” istoriju: Draža predstavljen kao antifašist, citirana Ljotićeva pjesma
Neslavna strana istorije
Ova policijska organizacija je, dodaje Tucović, korišćena uglavnom u borbi protiv pokreta otpora, odnosno kasnijih oslobodilaca Jugoslavije.
Prema njegovim rečima, iz ugla Međunarodnog ratnog prava i samo uspostavljanje SDS-a je značilo kršenje Haških konvencija o pravilima za ograničenje naoružanja kao i običajima i pravilima ratnih dejstava.
“Širom okupirane Evrope stvarane su slične kolaboracionističke formacije. Međutim, na njih se u savremenom društvu gleda kao na neslavnu stranu policijske i nacionalne istorije, upravo iz razloga saradnje sa nacističkim okupatorom. U skladu sa tim korišćenje ove fotografije na zvaničnom kalendaru MUP-a Republike Srbije mora se tumačiti kao potpuno neumesno, ali i kao posledica poražavajućeg neznanja”, ocenjuje Tucović.
U tom kontekstu on ističe da su i sporne fotografije pogrešno datirane u kalendaru:
“Predstavljeni defile policijskih snaga nije se održao 1942. godine, kao što je navedeno na kalendaru, već u kasnijoj fazi okupacije, što samo potvrđuje prethodnu teoriju”, zaključuje Tucović.
Odbijen zahtev za rehabilitaciju
Apelacioni sud u Beogradu je u aprilu 2019. pravosnažno odbio zahtev za rehabilitaciju Milana Nedića. Zahtev je podnela porodica premijera kvislinške vlade, a prvo ročište održano je krajem 2015. godine.
Predlagači rehabilitacije su tražili da se utvrdi da je Nedić lišen slobode bez sudske ili administrativne odluke kao žrtva progona iz političkih i ideoloških razloga, kao i da je ništavo rešenje jugoslovenskih vlasti iz 1946. godine o konfiskaciji njegove imovine.
U odluci Apelacionog suda se navodi da “ne može biti govora da je lišenje slobode Milana Nedića izvršeno iz političkih ili ideoloških razloga”, kao i da je rešenje o konfiskaciji njegove imovine bilo doneto u skladu sa zakonom.
Sud je podsetio da je Nedić tokom svog mandata donosio brojne uredbe, naredbe i proglase čiji je cilj bio podrška okupatorskom režimu, te da je držao govore u kojima je veličao Nemačku i njenog nacističkog vođu Adolfa Hitlera, kao i da je pozivao stanovništvo na poslušnost okupatoru i odustanak od svake borbe protiv okupatora.
slobodnaevropa.org