Ubistvo demonstranata na Belvederu 1936. ponovo izaziva podjele u Crnoj Gori: Jedni tvrde da su bili komunisti i teroristi, drugi da su bili heroji

Bivši pripadnik Vojske Crne GoreZdravko Kasalica, na TV Prva je govorio o dešavanjima na Belvederu 1936. godine, izjavivši da je tada poginulo, SAMO šest osoba, da to nijesu bili Crnogorci, već pripadnici Komunističke partije, za koju kaže da je tada tretirana kao teroristička organizacija.

Kasalica govori da se paralela ne može povući između Belvedera 1936. i Belvedera 2021. godine.

“Povlači se paralela između Belvedera 1936. i Belvedera 2021. godine. Za nekoga ko ništa u životu pročitao nije, reklo bi se da ima sličnosti. Tadašnji sukob, 1936. godine jeste s sjedne strane primjena represije od strane Kraljevine koja je postojala u Crnoj Gori, i demonstranata koji su tada bili na Belvederu. Međutim, kod nas se taj narativ diže do neslućenih razmjera, pa se govori kako su tada tamo bile hiljade i hiljade Crnogoraca, na tom Belvederu, a kako je ipak, ubijeno, usljed sve te respresije, samo šest ljudi, usljed te pucnjave stravične. I govori se kako je ubjeno šest Crnogoraca. Nije ubijeno šest Crnogoraca tada već šest pripadnika Komunističke partije Jugoslavije koja je tog momenta u tim uslovima tretirana, manje više kao teroristička organizacija.”, kazao je Kasalica.

Skandalozna izjava bivšeg pripadnika #VCG. Još skandaloznije je pozivati neostvarene podoficire i predstavljati ih kao “vojne analitičare”.
Zato ne čudi da je 6 ubijenih “samo” a da su komunisti desničari. Sramno za medijsku scenu u Crnoj Gori!! ⬇️ pic.twitter.com/pjDm4n901p

— Vesna Femić (@v_femic) May 12, 2022

Njegov nastup ponovo je podgrijao raspravu u crnogorskim medijima oko karaktera ovog događaja .

Šta se dogodilo na Belvederu 1936. godine

Belvederske demonstracije 1936. godine bile su reakcija dijela građana Crne Gore na obespravljeni položaj u Kraljevini Jugoslaviji. U demonstracijama je učestvovalo više hiljada demonstranata. Prekinute su nasilno, a tom prilikom poginulo je šest demonstranata.

Masovno hapšenje komunista marta 1936. godine bilo je okidač za organizovanje protesta. Hapšenja su proizašla iz jedne provale u Zagrebu u kojoj je policija došla do izvještaja PK KPJ Crne Gore po kojem je na području Crne Gore, Boke i Kosova bilo 143 komunističke ćelije sa 610 članova. Policija je, lažno se predstavljajući, uspjela da dođe do većeg broja članova KP Crne Gore, uhapsivši između 200 i 300 komunista i simpatizera. Prvo je 19. aprila otkriven PK KPJ sa śedištem na Cetinju, zatim OK KPJ u Nikšiću, Podgorici i Kotoru, odnosno, ukupno je otkriveno 7 okružnih i mjesnih komiteta.

• Kakva je bila sudbina devetorice partizana koji su 13.jula digli ustanak u Crnoj Gori? Progonili ih fašisti, nacionalisti i dojučerašnji saborci

Crnogorsko nacionalno pitanje

Postavljajući crnogorsko nacionalno pitanje i pitanje nacionalnog oslobođenja Crne Gore, principa samoopredjeljenja do otcijepljenja i stvaranja socijalističke Crne Gore, komunisti su slijedili osnovne lenjinističke principe zalaganja za oslobođenje porobljenih naroda. KPJ je cijelo vrijeme Kraljevinu SHS smatrala “tamnicom naroda” zalažući se za nacionalno oslobođenje i ujedinjenje jugoslovenskih naroda.

U tom periodu su komunisti radili na tome da federaliste privuku u svoje redove, što im je posebno uspijevalo sa omladinom. Komunisti su uspostavili saradnju sa lokalnim stranačkim prvacima federalista, što je, naročito od novembra 1935. godine, rezultiralo formiranjem Seljačkih federalističkih odbora (SEFO). Samo na području podgoričkog, cetinjskog i barskog sreza formirano je 67 odbora.

Organizacija protesta

Prema Cetinju, u noći između 25. i 26. juna, kretali su se ljudi iz sela barskog, podgoričkog, danilovgradskog, cetinjskog i kotorskog sreza, krećući se glavnom cestom Rijeka – Cetinje. Njihov broj se kretao od 500 – 600 ljudi, kako se tvrdi u izvještaju bana Sočice, do 2.000, koliko je tvrdio Blažo Jovanović.

Na Belvederu, koji je bio zborno mjesto, sačekala ih je policija i žandarmerija. Predsjednik cetinjske opštine i dr Ivo Jovićević su pokušali da obustave demonstracije, ali su bili izviždani. Udovoljeno je demonstrantima da se formira delegacija koju će primiti ban i izabrana je delegacija od 13 članova, na čelu sa Stojanom Špadijerom. Delegaciju je primio policijski načelnik Arso Petrović, a zatim ban Mujo Sočica. Ban je stavio do znanja da im neće biti dozvoljen ulazak u Cetinje.

• Kako je Njegoševa kapela opstala na Grbu Socijalističke Republike Crne Gore

Demonstranti su odlučili da protest održe na Belvederu, na kojem su Stojan Špadijer i Mirko Vešović održali govore. Treći govornik je bio Bogdan Ivanović, član KPJ, koji je pročitao rezoluciju pisanu od strane Pokrajinskog komiteta. Poslije odluke da se novi zbor održi u Podgorici, demonstranti su počeli da se razilaze. U tom momentu neko od demonstranata je pucao u vazduh, nakon čega su policija i žandarmi počeli pucati na demonstrante. Ubijeno je šest demonstranata, dok je prema službenim izvorima ranjeno 20 lica.

Za krvave belvederske demonstracije održane 26. juna 1936. godine mnogi govore da su preteča ustanka 13. Jula jer je to mjesto gdje se narod pobunio protiv reži ma i Kraljevine koja je Crnoj Gori oduzela državnost.

Drugi ipak smatraju da se takve paralele ne mogu praviti.

Belveder je prošle godine bio poprište velikih sukoba policije i demonstranata koji su pokušali spriječiti ustoličenje mitropolita Joanikija u Cetinjskom manastiru.

• Crnogorci snimili pjesmu o dešavanjima na Cetinju: “Kada neko pita me, gdje si bio Dritane …”