Režim Bašara el Asad okončan je nakon krvavog građanskog rata koji je trajao 13 godina i doveo Siriju do ivice propasti.
Pobunjenici su rano jutros zauzeli Damask i predsjedničku palatu, a Asad je na vrijeme uspio da pobjegne iz zemlje.
Iako je njegova trenutna lokacija nepoznata, spekuliše se da je u Rusiji, kod svog dugogodišnjeg “zaštitnika” Vladimira Putina. Ono što se dogodilo sa Asadovim režimom, ali i Sirijom generalno, najslikovitiji i najtačniji je primjer posljedica ruske podrške i zaštite.
Kada su ušli u Damask, pobunjenici predvođeni grupom Hajat Tarir al Šam (HTS) na državnom televiziji objavili su kraj režima Asada.
Sirijski premijer Mohamad Gazi al Džalali saopštio je da ostaje u svom domu u Damasku, kao i da je voljan da sarađuje sa opozicijom kako bi osigurao da javne institucije nastave da funkcionišu.
Asadov režim pao, Putin uskratio podršku
Pobunjeničke frakcije, sem naravno kurdskih snaga, podržava Turska, koja godinama priželjkuje Asadov pad. Sa druge strane nalazi se Rusija, koja je intervencijom u građanskom ratu već jednom sačuvala Asadov režim.
Sigurno je sirijski predsjednik i ovog puta računao na podršku Moskve i nadao se da će pobuna biti ugašena kao i ranije. Ali to se nije dogodilo.
Od kako je počela ofanziva pobunjenika prošle srijede činilo se da Putin nije voljan da sačuva režim Bašara el Asada.
– Asadova budućnost nikada nije izgledala ovako krhko, a čini se da Rusija nije u stanju, ili možda čak ni voljna, da ga spase. Odgovor ruskog predsjednika Vladimira Putina, koji je pomogao da se preokrene tok dugotrajnog građanskog rata u Siriji u Asadovu korist, je prigušen – rekao je za Blumbrg Čarls Lister, direktor Programa za borbu protiv terorizma i ekstremizma u Institutu za Bliski istok sa sjedištem u Vašingtonu.
Da Rusija nema plan da spasi Asada za Blumberg je potvrdila i osoba bliska Kremlju. Ruska ambasada u Damasku savjetovala je svojim građanima u Siriji da se evakuišu komercijalnim letovima dok je to još moguće.
Pad Homsa omogućio je pobunjenicima da preseku put M1
Nakon duge dominacije sirijskim nebom, rusko vazduhoplovstvo je tokom ove pobune bilo nemoćno da zaustavi brzo napredovanje HTS-a duž puta M5 ka Homsu, trećem po veličini gradu u zemlji.
Pad Homsa omogućio je pobunjenicima da preseku put M1 koji povezuje glavni grad Damask sa priobalnim regionom, gdje se nalaze baze Tartus i Hmejmim.
Šest brodova ruske flote sa sjedištem u Tartusu (tri fregate, dva pomoćna broda i podmornica) isplovili su na planirane vježbe četiri dana prije pada Asadovog režima. Tada je već bilo jasno da se Putin povlači iz Sirije. A znao je to i novoizabrani predsjednik Amerike Donald Tramp.
Tramp: Asad je pobjegao nakon što je izgubio Putinovu podršku
Tramp se oglasio nakon pada Asadovog režima i poručio da je on “pobjegao iz svoje zemlje” nakon što je izgubio rusku podršku, tačnije podršku Vladimira Putina.
Bašar el Asad je otišao. Njegov zaštitnik – Rusija, na čelu sa Vladimirom Putinom, nije više bio zainteresovan da ga štiti – poručio je Tramp.
Kada su pobunjenici u toku jučerašnjeg dana ušli u predgrađe Damaska, Tramp je istakao da je Rusija u Siriji sada nemoćna.
– Opozicioni borci u Siriji potpuno su zauzeli brojne gradove, u veoma koordinisanoj ofanzivi. Rusija, zato što je tako vezana u Ukrajini, i sa gubitkom od preko 600.000 vojnika, izgleda je nesposobna da zaustavi ovaj bukvalni marš kroz Siriju, zemlju koju su godinama štitili – naveo je Tramp.
Prema njegovim riječima, u Siriji nikada nije bilo koristi za Rusiju, sem da intervencijom nanese udarac tadašnjem predsjedniku SAD Baraku Obami.
Modus operandi Vladimira Putina
Pristup Vladimira Putina podršci režimima u nevolji, kao što je onaj Bašara al Asada u Siriji, karakterističan je po kombinaciji vojne intervencije, ekonomske podrške i diplomatskog manevrisanja:
Janukovič u Ukrajini (2014)
Viktor Janukovič, proruski predsjednik Ukrajine, dobio je snažnu podršku Moskve tokom svog mandata. Rusija je davala kredite i vršila pritisak na Ukrajinu da odbije sporazum o pridruživanju sa Evropskom unijom. Uprkos ovoj podršci, Janukovič je svrgnut tokom protesta na Majdanu.
Rusija je tada anektirala Krim i podržala separatiste u istočnoj Ukrajini, ali je Janukovič pobjegao u Rusiju i njegov režim je pao.
Nazarbajev/Tokajev u Kazahstanu (nemiri 2022)
Putin je podržao Kasima Žomarta Tokajeva tokom protesta u januaru 2022. i poslao trupe u okviru Organizacije ugovora o kolektivnoj bezbjednosti (ODKB) da stabilizuju situaciju. Dok je Tokajev zadržao vlast, nemiri su istakli krhkost ruskog uticaja u Centralnoj Aziji. Neki analitičari tvrde da se Tokajev od tada okrenuo ka diversifikaciji saveza, smanjujući oslanjanje na Moskvu.
Gadafi u Libiji (2011)
Iako Gadafi nije bio direktno povezan sa Rusijom, Moskva se protivila intervenciji NATO-a i nastojala je da zadrži svoj uticaj u Libiji. Rusija je pokušala da diplomatski podrži Gadafija. Međutim, on je svrgnut i ubijen nakon intervencije NATO-a. Rusija je izgubila značajan uticaj u Libiji i od tada pokušava da ga povrati kroz podršku grupama poput snaga Halife Haftara.
Lukašenko u Bjelorusiji (u toku)
Putin dosljedno podržava Aleksandra Lukašenka, posebno tokom protesta protiv njegovog režima 2020. Rusija je dala zajmove, političku podršku i bezbjednosne garancije. Lukašenko ostaje na vlasti, ali se sve više oslanja na Moskvu i gubi veliki dio suvereniteta Bjelorusije. Iako režim još nije pao, postao je simbol prevelike zavisnosti od Rusije, postavljajući pitanja o dugoročnoj stabilnosti.
Iz svih ovih primjera jasno je da Putinova podrška često sprečava trenutni kolaps režima, ali ne obezbjeđuje uvijek dugoročnu stabilnost ili uticaj. Režimi koje finansira i “brani” Putin mogu se suočiti sa unutrašnjim i spoljnim izazovima koji smanjuju njihovu otpornost čak i uz rusku podršku
novidani.com